नेपालमा फेसबुक, युट्युब, इन्स्टाग्राम, एक्स र ह्वाट्सएप बन्द: किन भयो यस्तो निर्णय?
काठमाडौं । नेपाल सरकारले सोमबारदेखि (सेप्टेम्बर ८, २०२५) देखि २६ वटा प्रमुख सामाजिक सञ्जाल साइटहरू बन्द गरेको घोषणा गरेको छ। यसमा Facebook, YouTube, Instagram, WhatsApp, X (पहिले Twitter) लगायत सबैभन्दा धेरै प्रयोग हुने प्लेटफर्महरू समावेश छन्। सरकारले भनेको छ—“हो, यो निर्णय आवश्यक थियो”, किनभने यी कम्पनीहरूले नेपालमा दर्ता नगरी सेवा सञ्चालन गर्दै आएका थिए।
---
के–के बन्द भए?
यसपटक ब्लक भएका साइटहरूको सूची लामो छ। बन्दमा परेका प्रमुख सामाजिक मिडिया:
YouTube
X (Twitter)
Signal
Discord
Snapchat
Threads
Quora
Tumblr
Clubhouse
Rumble
Imo, Line, Zalo, Soul आदि
कुल २६ वटा सामाजिक सञ्जाल बन्द भएका छन्।
---
किन बन्द गरियो?
नेपाल सरकारले अघिल्लो महिना सर्वोच्च अदालतको आदेश कार्यान्वयन गर्दै, सबै सामाजिक मिडिया कम्पनीहरूलाई नेपालमा दर्ता गर्न सात दिनको समय दिएको थियो।
तर Facebook, YouTube, Instagram, WhatsApp, X जस्ता ठूला कम्पनीहरूले समयसीमा भित्र दर्ता गर्न अस्वीकार गरे। त्यसपछि सरकारले भनेको छ:
👉 “हो, अब हामीलाई कडाइ गर्नै पर्छ।”
---
को–को खुला रह्यो?
सबै प्लेटफर्म बन्द भएनन्। केहीले नेपाल सरकारसँग दर्ता गरेर सेवा खुला राख्न सफल भए। जस्तै:
TikTok
Viber
WeTalk
Nimbuzz
Poppo Live
यी प्लेटफर्महरूले दर्ता प्रक्रिया पूरा गरेकाले अझै प्रयोग गर्न पाइन्छ।
---
सरकारको तर्क
सरकारका अनुसार यो कदम राष्ट्रिय सुरक्षाको लागि आवश्यक छ।
सामाजिक सञ्जालमार्फत फैलिने भ्रामक सूचना (misinformation)
साइबर अपराध
सामाजिक असामंजस्य
यी रोक्न दर्ता अनिवार्य गरिएको हो।
सरकारको भनाइ:
👉 “हो, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता महत्त्वपूर्ण हो, तर सुरक्षा र उत्तरदायित्व पनि त्यत्तिकै जरुरी छ।”
आलोचना र विवाद
तर यो कदमलाई सर्वत्र आलोचना गरिएको छ।
पत्रकार र मानवअधिकार समूहहरू भन्छन्: यो कदमले अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र लोकतन्त्रमा धक्का पुर्याएको छ।
साना व्यवसायी र पर्यटन उद्योग प्रभावित भएका छन्। फेसबुक, इन्स्टाग्राम वा युट्युबमार्फत ग्राहकसँग सम्पर्क राख्ने व्यवसायमा ठूलो असर परेको छ।
विद्यार्थी र युवा पुस्ताले भने आफ्नो दिनचर्या नै अस्तव्यस्त भएको गुनासो गरेका छन्।
अब के हुन्छ?
सरकारले भनेको छ:
👉 “हो, यदि कम्पनीहरूले दर्ता गरे भने सेवा फिर्ता हुन्छ।”
यसैबीच संसदमा नयाँ सामाजिक मिडिया नियमन विधेयक पनि प्रस्तावमा छ। यसले “राष्ट्रिय हित विपरीत” ठहरिएका सामग्रीलाई हटाउने वा साइट नै बन्द गर्ने अधिकार दिनेछ। तर आलोचकहरूले यसलाई सेंसरशिपको ढोका खोल्ने चेतावनी दिएका छन्।
निष्कर्ष
नेपालमा हालैको यो निर्णयले विश्वभर ध्यान खिचेको छ।
प्रयोगकर्ताहरू निराश छन्।
सरकार आफ्नो कदमलाई न्यायोचित ठहराइरहेको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले यसलाई डिजिटल स्वतन्त्रता विरुद्धको कदम भनेर हेरिरहेको छ।
एकातिर सुरक्षा, अर्कोतिर स्वतन्त्रता—हो, यही द्वन्द्वले अहिलेको बहसलाई अझै चर्काएको छ
👉 Khoj Time विश्लेषण:
नेपालले सामाजिक सञ्जाल नियन्त्रण गर्ने यो ऐतिहासिक कदमले भविष्यमा डिजिटल नीतिलाई कसरी रूपान्तरण गर्छ भन्ने प्रश्न खुला छ। कम्पनीहरूले नेपालमा दर्ता गर्छन् भने प्रयोगकर्ताहरू फेरि यी प्लेटफर्महरू प्रयोग गर्न पाउने सम्भावना छ। तर तत्कालका लागि, नेपालमा अनलाइन जीवन एकाएक परिवर्तन भएको छ।
---
के तपाईं चाहनुहुन्छ म यो आर्टिकललाई अझ SEO फ्रेन्डली (शीर्षक, उपशीर्षक, कीवर्ड) बनाएर Khoj Time मा सिधै पोस्ट गर्न मिल्ने रूपमै तयार गरिदिऊँ?